Daarom is in de literatuur, van Cervantes tot Murakami, de geestesverwarring een regelmatig aangeboorde bron, waarin de verbeelding van een romanpersonage vervlochten raakt met de kalmere fictie van de roman zelf. Denk aan Kafka's Das Urteil (1913), dat begint met een man die een brief schrijft aan een oude vriend, die naar Sint Petersburg is verhuisd. Enkele bladzijden verder trekt hij in twijfel of die vriend eigenlijk wel bestaat...In de standaard derde-persoons-vertelling is een kleine nuance vaak voldoende om ervoor te zorgen dat we alert zijn op verzinsels van een karakter.
Als ik de tram in Den Haag zou beschrijven vanuit het perspectief van een twaalfjarig jongetje en ik schreef 'De deuren sloten na tien seconden en de halte viel weg', dan zou ik al dan niet exact kunnen zijn over hoe lang de tramdeuren geopend blijven, maar de opmerking zou buiten twijfel staan. Als ik daarentegen zou schrijven 'De deuren sloten na precies tien seconden en de halte viel onafwendbaar weg', dan zouden deze twee bijvoegsels de houding van de lezer doen verstarren. ("Wie is deze jongen, voor wie punctualiteit zo manisch belangrijk is en die de wereld zo apart bekijkt?") Als hetzelfde jongetje in die tram een gesprek opvangt tussen een man en een vrouw en het hem opvalt dat de vrouw wacht tot de man is uitgesproken en hij opmerkt dat 'hun stemmen elkaar nooit raakten,' zouden we ons deelgenoot kunnen voelen van een wereld vol buitengewoon zintuiglijke ergernis. Alsof de erwt altijd door de matrassen prikt, ongeacht hoeveel erop liggen.
Zinnen als deze, bijna onmerkbare afwijkingen van de gedeelde realiteit, bereiden ons voor op veel grotere en duidelijkere eigenaardigheden. En op een boel leesplezier.Fictie: één groot pseudo-statement.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten