Cloverfield

Sinds de DVD-box van het eerste seizoen LOST in 2006 op de Nederlandse markt verscheen, ben ik fan van die serie-vol-mysterie. Inmiddels dekt 'lostaholic' de lading beter: na elke nieuwe aflevering spit ik fora en blogs door voor de laatste feitjes en theorieën.
Toen in 2008 de film Cloverfield uitkwam - geproduceerd door J.J. Abrams: bedenker, schrijver, producent en regisseur van LOST - ging ik met mijn broertje en een goed gevoel de bioscoopzaal binnen. En met een nog beter gevoel kwamen we weer buiten.

Dit is een bijzondere film, die vanaf de start spijkers met koppen slaat: logo van de filmstudio, logo van de productiemaatschappij en de film begint. Het is een document dat kaal wordt gebracht als een tape die gevonden is "at incident site US-447 - area formerly known as Central Park". (Een aardige geste naar LOST-fans is het logo van The Dharma Initiative, rechtsonder.) Het ontbreken van openingscredits en muziek geeft een hoge meerwaarde aan de directheid van het geheel.

De opzet van Cloverfield is simpel: Rob gaat naar Japan verhuizen en het afscheidsfeestje dat hij geeft, wordt verstoord door een aardschok en een stroomstoring. Als duidelijk wordt dat de oorzaak hiervan een enorm monster is, dat door de straten van New York trekt, is de chaos compleet. De rest van de stad probeert naar veiliger oorden te vluchten, maar Rob en een handvol vrienden begeven zich dwars door de brandhaard naar het appartement van zijn vriendinnetje Beth, die daar gewond vastzit.

Cloverfield neemt de invalshoek die we in 1999 zagen in The Blair Witch Project: alle actie ontvouwt zich door de lens van één enkele handheld camera die de hoofdrolspelers meedragen. Deze stijl werkt: het geeft het geheel een hoge dosis realisme en een persoonlijke kwaliteit. Naast toeschouwer, voel je je deelgenoot. Het meeste filmwerk wordt overigens gedaan door het personage Hud, een naam die knipoogt naar head-up display.
Een bijzonder originele vertelwijze die goed uitpakt, is dat het beeldmateriaal dat we zien óver een eerdere opname, die al op de videoband stond, is heengetapet: Rob en Beth tijdens een willekeurig dagje uit. En dát filmpje, dat van tijd tot tijd te zien is op stukken waar vooruitgespoeld is, bevat het belangrijkste puzzelstukje...

Na de verplichte trage openingsscène, waarin de personages kort en effectief worden geïntroduceerd, gaat de film over tot actie. Eén van de meest doeltreffende stukken uit de film is de scène volgend op de blackout: de straat loopt vol met mensen die hulpeloos toezien hoe het hoofd van het Vrijheidsbeeld met een klap op straat landt. Heel even vangen we een glimp op van het monster en wat volgt is blinde paniek die wild om zich heen grijpt. Het resultaat hakt erin en wekt de suggestie van een beklemmend realistische nieuwsuitzending. Vanaf dit punt wordt het hoge tempo geen seconde losgelaten.

Bij dit soort films is het altijd erop of eronder wat special effects betreft en het Cloverfield-team levert CGI van de bovenste plank. De scène op de Brooklyn Bridge, waarbij de groep raakt ingesloten tussen het leger en het monster, is indrukwekkend. 'Realistisch' is hier bijna een understatement.

Waar het monster de ster is van deze creature feature, kwijten de menselijke protagonisten zich hooguit redelijk van hun taak. Ze hebben dan ook niet echt veel om mee te werken. Geen van de karakters is bijzonder interessant en hun onderlinge band houdt onder een vergrootglas weinig stand. Dat voor een onbekende cast gekozen is, is ook een pluspunt: het verhoogt zowel de betrokkenheid van de kijker als de spanning. Wie er de volgende op het slachtofferlijstje is, blijft immers een vraagteken.

Een ander sterk punt is de lengte van de film. Hij dringt zich niet op en stopt voldoende actie in de relatief korte duur. 73 minuten is bovendien exact de lengte van een Digital Video Tape zoals die in de camcorder. Dit ooggetuigenverslag, gericht op de YouTube generatie, is niet één lang shot: soms staat de camera uit en wordt het verhaal even later opgepikt en af en toe zie je delen van de videoband waar overheen is getapet.

Regisseur Reeves en producer Abrams hebben de destijds door virale marketing aangewakkerde hype rond de film volledig waargemaakt. Ze leveren een beklemmende achtbaanrit af, die een originele wending geeft aan het monster movie genre. Daarbij blijft het monster zelf niet verscholen. Het goedkope camerawerk deed aanvankelijk vermoeden dat het om een low budget productie ging, waarbij geen geld was voor fatsoenlijke special effects. Niets is minder waar en het monster toont zich uiteindelijk in al zijn afgrijselijke omvang.